Trądzik – problem nastolatków i dorosłych

Trądzik pospolity (acne vulgaris) znany także pod nazwą trądziku młodzieńczego lub zwyczajnego stanowi jedną z najbardziej powszechnych chorób skóry (może dotyczyć nawet 10% populacji na świecie). Szczyt zachorowań na tę dermatozę przypada w okresie dojrzewania, dlatego też dla znacznej części osób stanowi on domenę nastolatków. Tymczasem na trądzik można zachorować w każdym wieku, a w ostatnich latach zauważa się znaczny wzrost zachorowań w przypadku osób dorosłych.
Czym w takim razie jest trądzik? To choroba skóry, która dotyczy przede wszystkim gruczołów łojowych oraz ujść mieszków włosowych, a jego nieodzownym elementem jest silny łojotok, który równocześnie prowadzi do zatykania porów. 

Przyczyny trądziku

Choć trądzik to jedna z najczęstszych chorób skóry, jego patogeneza w dalszym ciągu nie została całkowicie poznana. Niemniej udział w niej biorą cztery czynniki, które są ze sobą powiązane:
• nieprawidłowe złuszczanie się nabłonka w ujściach mieszków włosowych;
•  nadprodukcja łoju;
•  namnażanie się bakterii z gatunku Propionibacterium acnes;
•  stan zapalny wokół mieszków włosowych.

Jednym z elementów, które również mogą mieć wpływ na większe prawdopodobieństwo występowania trądziku, są uwarunkowania genetyczne. Dlatego też w trakcie pierwszej wizyty dermatolog podczas wywiadu zadaje pytanie dotyczące obecności tej choroby w rodzinie. Prawdopodobieństwo zachorowania staje się znacznie wyższe, jeśli na to schorzenie cierpiało jedno lub oboje rodziców.

Zaburzenia hormonalne

Zaburzenia hormonalne to kolejny czynnik, który posiada dość istotny udział w powstawaniu tej choroby. Wiemy już, że jedną z głównych przyczyn trądziku jest nadmierne wydzielanie sebum, które następnie prowadzi do zablokowania i zaczopowania ujść gruczołów łojowych. Warto zwrócić uwagę na to, że ilość wydzielanego łoju kontrolowana jest przez hormony płciowe – androgeny. Odgrywają one dość znaczącą rolę w zapoczątkowaniu całego procesu i nasilenia objawów choroby zarówno w przypadku mężczyzn, jak i kobiet, u których przebieg tej dermatozy bywa bardziej intensywny.

Objawy trądziku

Rozpoznanie trądziku jest stosunkowo proste. Głównie ze względu na to, że jego objawy są dość charakterystyczne i trudne do przeoczenia. Trądzik nierzadko występuje w przypadku cery tłustej i mieszanej, a nadprodukcja łoju prowadzi do zatkania gruczołów ujść łojowych. Efektem tego jest zaskórnik, nazywany także wykwitem pierwotnym.

Zaskórniki możemy podzielić na:

•  otwarte – czarne kropki nazywane potocznie wągrami. Łatwo ulegają nadkażeniu;
•  zamknięte – bardzo drobne białawe grudki zwykle wyczuwalne dopiero pod palcami.

Obecność zaskórników na skórze twarzy może wskazywać na trądzik zaskórnikowy, który jest niezapalną i znacznie lżejszą w przebiegu odmianą trądziku. Niestety, ze względu na obecność na skórze nadmiaru bakterii Propionibacterium acnes, zmiany te mogą bardzo łatwo ulegać nadkażeniom, czego efektem jest stan zapalny i zmiany o charakterze grudkowo-krostkowym. Stany zapalne na skórze bardzo często powstają także na skutek próby samodzielnego pozbycia się niedoskonałości poprzez wyciskanie pryszczy. W zależności od nasilenia objawów lub rodzaju trądziku, z jakim mamy do czynienia, na skórze mogą tworzyć się guzki, cysty czy nacieki. 

Rodzaje trądziku

W zależności od rodzaju objawów oraz ich nasilenia, możemy mówić o różnych formach trądziku pospolitego, a do tego wyróżnić różne postacie kliniczne tej choroby:
•  trądzik zaskórnikowy – charakteryzuje się obecnością zaskórników otwartych i zamkniętych. Nie sprawia trudności w leczeniu, a w wielu przypadkach ustępuje samoistnie;
•  trądzik krostkowy – na skórze obecne są krosty i guzki, które łatwo przekształcają się w zmiany ropne;
•  trądzik grudkowo-krostkowy – jest najbardziej typową odmianą tej choroby. Na skórze obecne są zarówno zaskórniki, jak i zmiany w postaci czerwonych krost i grudek, którym towarzyszy stan zapalny. Często pojawia się jako krostki na klatce piersiowej czy plecach.
•  trądzik ropowiczy – na skórze obecne są ropne torbiele, jest on trudny w leczeniu i często pozostawia po sobie blizny;
•  trądzik skupiony – zdecydowanie częściej występuje u mężczyzn. Na skórze powstają torbiele ropne, nacieki i duże zaskórniki. Zmiany pozostawiają po sobie blizny;
•  trądzik bliznowcowy – jest to następstwo trądziku ropowiczego. Zmiany przyjmują formę bliznowców;
•  trądzik piorunujący – występuje bardzo rzadko, ale jego przebieg jest bardzo ciężki. Oprócz zmian na skórze, do których zalicza się torbiele i nacieki ropne, chorobie towarzyszą objawy ogólne jak gorączka czy bóle stawów. Zwykle dotyczy on młodych chłopców około 15-16. roku życia i często stanowi następstwo nieprawidłowo leczonego trądziku skupionego;
•  trądzik przetrwały – dotyczy osób, u których trądzik w wieku młodzieńczym nie został wyleczony i ujawnia się pomiędzy 25-30. rokiem życia;
•  trądzik wieku późnego – dotyczy tych osób (głównie kobiet), które w młodości nie miały problemów z tą chorobą. Zwykle uaktywnia się około 25. roku życia i sprawia duże trudności w leczeniu;
•  trądzik przedmiesiączkowy – pojawia się w drugiej fazie cyklu. Zmiany często są zlokalizowane w okolicach żuchwy, ust i brody;
•  trądzik samouszkadzający – nazywany także trądzikiem z rozdrapania lub neuropatycznym. Powstaje poprzez nieustanne próby samodzielnego usunięcia pryszczy poprzez ich wyciskanie. Jego objawem są przebarwienia i trudne do usunięcia blizny;
•  trądzik wywołany – powstaje jako reakcja skóry na dany czynnik. Jego najczęstszym przykładem jest trądzik niemowlęcy, który dotyczy bezpośredniego wpływu hormonów matki na skórę dziecka. Zwykle ustępuje samoistnie.

Co może zaostrzać trądzik?

Wiemy już, że na powstawanie trądziku wpływ mogą mieć zarówno uwarunkowania genetyczne, nadmierna produkcja łoju czy niewłaściwa keratynizacja naskórka. Istnieje jednak szereg czynników, które mogą zaostrzać objawy tej choroby lub nawet spowodować jej nawrót. Od czego wyskakują pryszcze? Do czynników zalicza się:
•  stres;
•  brak odpowiedniej ilości snu;
•  przyjmowanie hormonów anabolicznych;
•  pielęgnację niedopasowaną do potrzeb skóry i zwiększającą wydzielanie łoju;
•  zanieczyszczenia środowiska;
•  częste zmiany klimatu;
•  promieniowanie UV;
•  spożywanie alkoholu;
•   niewłaściwą dietę (spożywanie cukru, nadmiar nabiału, żywność typu fast food, czekolada.

Dieta a trądzik – co może zaostrzać jego objawy?

Istnieje wiele badań świadczących o tym, że dieta może mieć istotny wpływ na stan naszej cery, zarówno w korzystny, jak i niekorzystny sposób. Nieodpowiednia i źle skomponowana dieta może przyczynić się do nadmiernej aktywności gruczołów łojowych, co zwiększa nasilenie trądziku. Często zmiany, które obserwujemy na skórze, są próbą detoksykacji naszego organizmu.

Zmiany trądzikowe są szczególnie zauważalne w przypadku żywności, która charakteryzuje się wysokim indeksem glikemicznym oraz dużą ilością węglowodanów prostych, czyli powoduje podniesienie poziomu insuliny we krwi. 

Trądzik a nabiał

Mleko a trądzik – czy istnieje między nimi zależność? Niestety istnieje coraz więcej dowodów świadczących o tym, że nabiał szkodzi naszej skórze. Dlaczego tak się dzieje? Wykazano, że produkty mleczne, które zawierają kazeinę oraz białko serwatkowe, mogą wpływać na rozwój trądziku. 

Spożywanie produktów mlecznych zwiększa poziom IGF-1, insulinopodobnego hormonu wzrostu, który zwiększa produkcję sebum. Jeśli podejrzewasz, że w Twoim przypadku trądzik może być związany z nadmiarem nabiału, spróbuj ograniczyć go na pewien czas i dokładnie obserwuj swoją skórę.

Cukier a trądzik

Słodycze a trądzik to kolejna trafna korelacja. Okazuje się, że dieta bogata w cukry proste oraz produkty o wysokim indeksie glikemicznym w bardzo dużym stopniu wpływa na powstawanie niedoskonałości na naszej skórze. Do tej żywności zaliczamy:
•  pieczywo z białej mąki;
•  makaron z białej mąki;
•  biały ryż;
•  różnego rodzaju słodziki jak cukier trzcinowy, syrop klonowy, miód;
•  słodzone napoje gazowane.

Po spożyciu tego typu produktów wzrasta poziom insuliny we krwi, a także dochodzi do podziału komórek, które tworzą przewody gruczołów łojowych, przez co te zaczynają się zwężać, na skutek czego dochodzi do zalegania w nich łoju.

Czekolada a trądzik

Czekolada przez bardzo długi czas była uznawana za jeden z czynników zwiększających nasilenie trądziku, jednak w dalszym ciągu nie znaleziono dowodów na to, że rzeczywiście jedzenie prawdziwej czekolady ma wpływ na powstawanie wyprysków. Jeśli więc wydaje Ci się, że masz pryszcze po czekoladzie, musisz dokładnie przyjrzeć się swojej diecie. 

Alkohol a trądzik

Alkohol to kolejna substancja, której spożywanie może nasilać objawy trądziku, choć istnieje wiele głosów przeczących tej tezie. Skąd w takim razie biorą się pryszcze po alkoholu? Okazuje się, że po jego spożyciu zwiększa się poziom testosteronu, który ma swój udział w pojawianiu się na skórze trądziku. Warto pamiętać również o tym, że spożywanie alkoholu znacznie obciąża wątrobę, która jest odpowiedzialna za prawidłowe usuwanie toksyn z naszego organizmu. Te, które zawiera alkohol, wydalane są przez pory skóry, co wpływa na ich zatykanie. Oprócz tego alkohol wysusza skórę, przez co może dochodzić do wzmożonej produkcji sebum i zatykania porów.

Czy istnieje idealna dieta na trądzik?

Zastanawiając się nad tym, czy istnieje idealna dieta na trądzik, powinniśmy zawsze mieć na uwadze, że trądzik jest chorobą skóry. Dlatego też odpowiednia dieta sama w sobie nie przyniesie zadowalających rezultatów, może jednak stanowić bardzo istotny element kuracji przeciwtrądzikowej. W internecie możemy znaleźć wiele głosów świadczących o tym, jaki rodzaj diety będzie najskuteczniejszy w zmniejszeniu objawów trądziku. Mowa tu między innymi o diecie bezglutenowej, wegańskiej, paleo czy ketogenicznej. Niestety nie każda z nich może okazać się odpowiednia dla nas. Jeśli nie będzie ona właściwie zbilansowana, może doprowadzić do niedoborów w naszym organizmie. 

W przypadku diety przeciwtrądzikowej największe znaczenie ma to, aby przyjmowane przez nas pokarmy posiadały niski indeks glikemiczny oraz jak najniższy stopień przetworzenia. 

"Mówi się, że jesteś tym co jesz i ma to swoje uzasadnienie również w kontekście zdrowia skóry. Odpowiedni dobór produktów spożywczych w diecie może poprawić stan naszej cery, szczególnie tej dotkniętej problemem trądziku. Dla jej lepszej kondycji warto zrezygnować z dań  typu "fast food",  produktów z wysokim indeksem glikemicznym jak i ograniczyć spożycie cukrów prostych. Białe pieczywo zastąp tym z mąki pełnoziarnistej, a nabiał produktami z mleka roślinnego, który jest jego zdrowym substytutem. Ryby dostarczą cennych kwasów omega, łagodzących stan zapalny skóry. Pomocna może okazać się suplementacja witamin z grupy B, cynku i antyoksydantów."