Czym jest warstwa lipidowa skóry?
Zanim przejdziemy do bardziej szczegółowego omówienia zagadnienia, jakim jest odbudowa bariery hydrolipidowej, przyjrzyjmy się najpierw naszej skórze, jej budowie oraz funkcjom, jakie pełni w organizmie.
Wspomnieliśmy już, że skóra to największy narząd – jak łatwo można zauważyć, pokrywa ona cały obszar naszego ciała. Przyjmuje się, że łącznie zajmuje powierzchnię sięgającą aż 2 metrów kwadratowych. Zaskakująca może być jej grubość, ponieważ wynosi zaledwie 0,4-5 milimetrów. Tak spory przedział wynika z faktu, że wszystko zależy od tego, o jakim miejscu na ciele mówimy. Przykładowo najcieńsza jest skóra w okolicach pod oczami.
Sama budowa skóry jest mocno złożona. Wyróżnić możemy w niej 3 główne warstwy. Pierwszą z nich jest skóra właściwa, czyli warstwa środkowa. Znajdują się w niej zakończenia nerwowe, za sprawą których nasze ciało może odbierać bodźce z otoczenia, a także naczynia krwionośne czy gruczoły potowe. Później mamy tkankę podskórną, która m.in. uczestniczy w procesie termoregulacji. Składa się ona z tkanki tłuszczowej i łącznej. Zewnętrzną częścią skóry jest z kolei naskórek, który zawiera melaninę – barwnik nadający określony odcień skórze i włosom. To właśnie naskórek pokryty jest warstwą lipidową, która pełni funkcje ochronne.
Nasza skóra jest odpowiedzialna za wiele ważnych procesów zachodzących w naszym ciele, np. wspiera produkcję witaminy D3, zwalcza patogeny, rozpoznaje potencjalne alergeny oraz reguluje gospodarkę wodno-elektrolitową.
Płaszcz lipidowy i jego znaczenie dla naszej skóry
Czym właściwie jest płaszcz hydrolipidowy? Jak już zdążyliśmy ustalić, mieści się on w powierzchniowej warstwie naskórka. Jego nazwa nie wzięła się znikąd, jako że w jego składzie znajdują się głównie lipidy oraz woda. Oprócz tego na barierę ochronną skóry składają się takie substancje, jak białka strukturalne, kolagen, elastyna, wolne kwasy tłuszczowe, ceramidy, fosfolipidy i cholesterol. Konkretny skład naszej warstwy lipidowej naskórka jest uzależniony m.in. od wieku, może także ulegać zmianie za sprawą schorzeń skórnych.
Nie bez znaczenia jest również tzw. Naturalny Czynnik Nawilżający (z angielskiego: Natural Moisturizing Factor). To mieszanina znajdująca się w warstwie rogowej skóry, która składa się z substancji rozpuszczalnych w wodzie. Zapobiega utracie wody i jest odpowiedzialna za utrzymanie właściwego poziomu nawilżenia w skórze. To dzięki NMF możemy liczyć na to, że aplikowane na skórę kosmetyki dobrze się wchłoną, a znajdujące się w nich składniki aktywne pozytywnie wpłyną na jej kondycję.
Wszystko to sprawia, że bariera hydrolipidowa skóry tworzy ochronny pancerz, za sprawą którego może nas chronić przed drobnoustrojami, bakteriami, alergenami i oczywiście szkodliwym działaniem czynników zewnętrznych, takich jak promieniowanie UV, mróz, wiatr czy wahania temperatury. Bariera lipidowa skóry ma za zadanie zatrzymać wodę w skórze, tak by mogła być ona gładka, miękka i jędrna, a przy tym: by mogła zapobiegać przedostawaniu się do wnętrza organizmu niekorzystnych mikroorganizmów.
I chociaż na podstawie tych informacji może się wydawać, że nasz płaszcz hydrolipidowy to niezwykle silna „konstrukcja”, w rzeczywistości jest ona bardzo delikatna, a przez to narażona na uszkodzenia. To my jesteśmy odpowiedzialni za to, aby utrzymywać barierę hydrolipidową skóry w zrównoważonym stanie, dzięki czemu będzie ona prawidłowo pełniła swoje funkcje.
Naruszenie warstwy hydrolipidowej – objawy
Niestety, jak podkreślaliśmy wyżej, nietrudno o podrażnienia, które dotykają warstwę ochronną naskórka. Warto jednak mieć na uwadze, że uszkodzona bariera hydrolipidowa jest stosunkowo łatwa do rozpoznania, ponieważ temu zjawisku towarzyszą bardzo charakterystyczne objawy. Uszkodzony płaszcz hydrolipidowy objawia się m.in. poprzez:
- nadmierną suchość skóry, przez co w dotyku staje się szorstka nawet w kilka chwil po aplikacji kremu nawilżającego;
- uczucie ściągnięcia, które pojawia się najczęściej po oczyszczaniu. W takim momencie będziemy odczuwali potrzebę natychmiastowego nałożenia produktu nawilżającego;
- wzmożoną produkcję sebum – przesuszenie powoduje, że gruczoły łojowe pracują znacznie intensywniej, chcąc w ten sposób natłuścić skórę;
- uczucie swędzenia i pieczenia;
- często pojawiające się zaczerwienienia, zwłaszcza w obrębie twarzy;
- nawracające podrażnienia i uszkodzenia skóry;
- występowanie stanów zapalnych;
- nadwrażliwość, np. tuż po nałożeniu kosmetyku, który wcześniej nie wywoływał niepożądanych reakcji;
- niezdrowy, szarawy lub ziemisty odcień skóry.
Uszkodzona warstwa hydrolipidowa – przyczyny
Mimo że uszkodzoną barierę hydrolipidową skóry możemy dość łatwo rozpoznać, to niestety jednoznaczne wskazanie, co jest odpowiedzialne za to zjawisko, nie należy już do najprostszych zadań. Jak zauważyliśmy, płaszcz lipidowy jest dość podatny na uszkodzenia i podrażnienia, w związku z czym istnieje wiele potencjalnych czynników, które zaburzają równowagę hydrolipidową skóry.
To najczęstszych przyczyn uszkodzeń bariery hydrolipidowej skóry możemy zaliczyć:
- urazy mechaniczne – te mogą powstawać np. w trakcie niedokładnego golenia, depilacji lub innych zabiegów, za sprawą których pozbywamy się niechcianego owłosienia;
- niekorzystne warunki atmosferyczne – substancje ochronne, które zawiera bariera lipidowa naskórka, zabezpieczają nas przed mrozem, silnym wiatrem czy gwałtownymi zmianami temperatury. To z kolei naraża warstwę lipidową naskórka na obniżenie jej właściwości;
- promieniowanie UV – chociaż promienie słoneczne także możemy zaliczyć do warunków atmosferycznych, warto wymienić je osobno, ponieważ jesteśmy na nie wystawieni przez cały rok. Nadmierna ekspozycja na słońce, a także częste korzystanie z solarium, również może sprawić, że trzeba będzie odbudować barierę hydrolipidową;
- suche powietrze – spotykane szczególnie w klimatyzowanych oraz ogrzewanych pomieszczeniach;
- niewłaściwa pielęgnacja – a szczególnie złuszczanie naskórka poprzez przesadnie częste stosowanie peelingu mechanicznego lub kwasowego;
- zbyt duże stężenie nowego składnika aktywnego – jeżeli chcemy wprowadzić jakiś składnik do swojej rutyny, zwłaszcza w pielęgnacji skóry suchej, wrażliwej i reaktywnej, należy rozpocząć od najniższych stężeń, by uniknąć podrażnień;
- leczenie dermatologiczne – niestety niektóre terapie farmakologiczne, np. w przypadku trądziku, mogą opierać się na silnych preparatach, które mają wyciszać stany zapalne, a jednocześnie mogą powodować skutki uboczne w postaci nadmiernego przesuszenia, a przez to naruszenie funkcji pełnionych przez warstwę ochronną naskórka.
Jak odbudować barierę hydrolipidową?
Odbudowa warstwy hydrolipidowej może być dość problematyczna, co nie znaczy, że niemożliwa. Kluczowe jest tutaj zareagowanie jak najwcześniej, jak tylko pojawią się jakieś niepokojące nas objawy. Lekceważenie nadmiernej suchości, dyskomfortu czy nawracających podrażnień jest dla bariery hydrolipidowej skóry niezwykle szkodliwe. Pamiętajmy, że skóra to nasz pancerz ochronny przed niepożądanymi substancjami. Jeżeli nie zainteresujemy się tym, jak uzupełnić lipidy, możemy narazić się na dodatkowe konsekwencje zdrowotne. Odbudowa skóry właściwej nie musi być konieczna, o ile zadbamy w odpowiedni sposób o naskórek.
Oczywiście na regenerację skóry w dużej mierze wpływa właściwa pielęgnacja. Krem odbudowujący barierę hydrolipidową, balsamy, mleczka bogate w substancje odżywcze – to wszystko z pewnością pozytywnie wpłynie na odbudowę bariery hydrolipidowej. Nie zapominajmy jednak, że prawidłowa rutyna pielęgnacyjna to tylko jeden z elementów, na który powinniśmy zwracać uwagę.
Oprócz tego powinniśmy – na tyle, na ile to możliwe – walczyć z negatywnym wpływem czynników zewnętrznych. Chrońmy skórę przed słońcem, wiatrem czy mrozem, stosując nie tylko kosmetyki ochronne i natłuszczające, ale także dbając o stosowny ubiór. Niektóre materiały wykorzystywane w produkcji odzieży mogą dodatkowo podrażniać skórę.
Ponadto warto zadbać o wilgotność powietrza w pomieszczeniach, w których przebywamy, zwłaszcza w sezonie grzewczym oraz w czasie upałów, gdy najczęściej korzystamy z klimatyzacji. Dobrym rozwiązaniem zapobiegającym utracie wody z powietrza będzie chociażby zakup specjalnego nawilżacza.
Dodatkowo należy zwrócić uwagę na codzienne nawyki. Palenie papierosów czy częste picie alkoholu to z pewnością nie są czynności, które wspomagają odbudowę bariery hydrolipidowej. Sprawdzajmy też, co znajduje się na naszym talerzu. Warto zatroszczyć się o zróżnicowaną dietę bogatą w świeże owoce i warzywa, a także produkty, które zawierają nienasycone kwasy tłuszczowe, np. ryby. Odpowiednie substancje tłuszczowe mają ogromne znaczenie w zachowaniu równowagi gospodarki wodno-elektrolitowej.
Nie zapominajmy przy tym o codziennym piciu wody. Komórki naskórka będą utrzymywały właściwą wilgoć nie tylko poprzez stosowanie kosmetyków nawilżających – nawodnienie od środka także jest bardzo istotne!
Jak odbudować warstwę lipidową skóry twarzy – pielęgnacja
Pochylmy się teraz nieco nad zagadnieniem pielęgnacji skóry suchej, zaczerwienionej, ściągniętej – czyli takiej, której warstwa lipidowa naskórka prawdopodobnie została naruszona. I chociaż to zjawisko może dotyczyć różnych miejsc na naszym ciele, to jednak nie da się ukryć, że najczęściej zdarza się w obrębie twarzy.
Jak odbudować barierę hydrolipidową skóry twarzy? Odbudowa naskórka twarzy to przede wszystkim świadoma pielęgnacja, w której dbamy o każdy poszczególny krok rutyny. W żadnym wypadku nie należy rezygnować z codziennego oczyszczania skóry twarzy, które powinno się odbywać dwa razy dziennie: rano i wieczorem.
Oczyszczanie skóry najlepiej wykonywać przy pomocy delikatnych produktów, które nie zawierają silnych detergentów ani alkoholu. Mogą one negatywnie wpływać na kondycję cery i dodatkowo ją wysuszać oraz podrażniać. Sięgnijmy zatem po łagodny płyn micelarny do demakijażu, a następnie umyjmy skórę przy pomocy pianki bądź żelu.
Odbudowa skóry twarzy to także tonizacja. Użycie toniku pozwala przywrócić skórze właściwe pH po etapie oczyszczania. Ponadto wiele toników zawiera substancje o właściwościach kojących, które odświeżą cerę i złagodzą dyskomfort.
Równie istotne jest oczywiście stosowanie odpowiedniego kremu. Polecane są szczególnie te produkty, które zawierają kwas hialuronowy. Ten składnik wykazuje się niezwykłym działaniem higroskopijnym, czyli przyciągającym i wiążącym wodę w naskórku. Co istotne, jest to substancja bardzo uniwersalna – może być stosowana także w przypadku skóry tłustej.
Odbudowa bariery hydrolipidowej – kosmetyki
Zanim zaproponujemy konkretny krem odbudowujący płaszcz lipidowy, poświęćmy jeszcze chwilę właściwej pielęgnacji skóry ciała. Ona również może być narażona na liczne podrażnienia i przesuszenie. Jest to szczególnie częste w okresie jesienno-zimowym, kiedy niskie temperatury niestety sprzyjają utracie wody z naskórka.Krem odbudowujący barierę hydrolipidową
A jak odbudować barierę lipidową skóry twarzy? Jednym z najistotniejszych punktów w pielęgnacji będzie oczywiście odpowiedni krem. Tutaj także mamy propozycje od marki La Roche-Posay.Warstwa lipidowa skóry – podsumowanie
Bibliografia:
- Arct J., Pytkowska K., Kosmetyki do pielęgnacji skóry suchej, „Cosmetology Today” 2009, nr 3.
- Kacalak-Rzepka A., Bielecka-Grzela S., Klimowicz A., Wesołowska J., Maleszka R., Sucha skóra jako problem dermatologiczny i kosmetyczny, „Roczniki Pomorskiej Akademii Medycznej w Szczecinie” 2008, t. 54, nr 3.
- Kilian-Pięta E., Ciekłokrystaliczność głównego składnika emulsji kosmetycznej. Działanie regenerujące i nawilżające barierę hydrolipidową naskórka, „Kosmetologia Estetyczna” 2019, t. 8, nr 2.
- Wojciechowska M., Napiórkowska K., Znaczenie bariery naskórkowej w patofizjologii wyprysku kontaktowego, „Polish Journal of Cosmetology” 2012, t. 15, nr 2.