Trądzik hormonalny – przyczyny i leczenie

Czym jest trądzik hormonalny?

Przyjęło się, że trądzik to choroba wieku dojrzewania. Niestety trądzik hormonalny, znany także jako trądzik androgenny, może wystąpić w każdym wieku, niezależnie od płci, choć u osób dorosłych częściej pojawia się u kobiet niż mężczyzn. Co więcej, w ciągu ostatnich 10 lat zauważa się znaczny wzrost zachorowań u kobiet między 25. a 30. rokiem życia. Oprócz tego z trądzikiem hormonalnym coraz częściej zmagają się kobiety dojrzałe, wchodzące w okres menopauzy, a więc między 40. a 50. rokiem życia.

Dlaczego trądzik po 25. roku życia to tak powszechna choroba w XXI wieku? W dużej mierze winne są hormony. Trądzik u osób dorosłych związany jest z zaburzeniami gospodarki hormonalnej oraz zmianami w stężeniu określonych hormonów płciowych, które mogą pojawiać się w różnych okresach życia:

• produkcja testosteronu (męskiego hormonu płciowego) wzrasta w okresie dojrzewania zarówno u chłopców, jak i u dziewczyn;
• testosteron zaburza równowagę hormonalną i zwiększa produkcję sebum skórnego, które powoduje zatykanie porów, rozrost flory bakteryjnej, a w konsekwencji – trądzik;
• zmiany hormonalne na twarzy mogą pojawiać się także u kobiet tuż przed okresem, w trakcie ciąży, po odstawieniu tabletek antykoncepcyjnych, a także w okresie menopauzy.

 

Etiopatogeneza trądziku

Aby jak najlepiej zrozumieć istotę trądziku hormonalnego, należy zacząć od podstaw, a więc tego, dlaczego na naszej twarzy w pewnym momencie mogą pojawić się zmiany skórne świadczące o tej chorobie. Skąd bierze się trądzik? Odpowiedź na to pytanie w dużej mierze leży w naszych genach. Skłonności do tej choroby są warunkowane genetycznie. Dlatego też, jeśli jedno lub oboje rodziców posiadało trądzik w młodości, prawdopodobieństwo posiadania go przez dziecko znacznie wzrasta. 

Oprócz tego wpływ na pojawienie się trądziku mają 3 istotne czynniki:

• zwiększona aktywność gruczołów łojowych – decydujące są hormony androgenne, które mają wpływ na powiększenie gruczołów łojowych i dodatkowo wzmagają wydzielanie przez nie sebum;
• zaburzony proces rogowacenia przewodów wyprowadzających mieszków włosowych – dochodzi do nadmiernego złuszczania komórek skóry, które znacznie szybciej obumierają, a następnie, zamiast ulec złuszczeniu, zaczynają zapychać ujścia gruczołów łojowych. W tym samym czasie kanały łojowe ulegają zwężeniu, przez co sebum nie może w prawidłowy sposób przedostać się na powierzchnię skóry. To z kolei prowadzi do powstawania zaskórników otwartych i zamkniętych, które z kolei mogą przekształcać się w grudki lub krosty;
• kolonizacja mieszków włosowych przez bakterie Propionibacterium acnes – stanowią one naturalny element mikrobiomu naszej skóry. Jeśli jednak dochodzi do jego zaburzenia, np. poprzez zaczopowanie ujść mieszków włosowych, dochodzi do ich zwiększonego namnażania, przez co dochodzi do zainfekowania skóry i powstawania na niej niedoskonałości.

Hormony a trądzik

Jak już wspomniano, różnego rodzaju zaburzenia gospodarki hormonalnej wpływają na wzrost lub nagły spadek stężenia hormonów płciowych. To z kolei przekłada się na zwiększoną aktywność gruczołów łojowych i w efekcie nadprodukcję sebum, czego wynikiem są wykwity na skórze. Hormony płciowe, które w większym lub mniejszym stopniu mogą mieć wpływ na pojawianie się zmian na skórze, to:

• androgeny – to męskie hormony płciowe, które w mniejszych ilościach występują również u kobiet. Zalicza się do nich testosteron, dihydrotestosteron, androstendion oraz dehydroepiandrostendion (DHEA);
• testosteron – jeden z androgenów, męskich hormonów płciowych, który u mężczyzn ma wpływ na płodność i seksualność. W przypadku kobiet wpływa na libido i jest produkowany w jajnikach i nadnerczach;
• progesteron – żeński hormon płciowy, reguluje cykl menstruacyjny, a także odgrywa ważną rolę w okresie ciąży;
• estrogen – żeński hormon produkowany przez jajniki (u mężczyzn w bardzo nikłych ilościach powstaje w jądrach). U kobiet wpływa na nawilżenie i kondycję skóry, a także m.in. pracę układu sercowo-naczyniowego.

Największy wpływ na pojawienie się trądziku hormonalnego mają androgeny oraz testosteron. W przypadku żeńskich hormonów płciowych na wystąpienie zmian skórnych (np. pryszczy na brodzie) wpływ mają estrogeny. Jest to szczególnie zauważalne tuż przed nadejściem miesiączki lub w okresie menopauzalnym.

 

Zmiany hormonalne na twarzy – co na nie wpływa?

Wahania hormonalne mają znaczący wpływ na pojawienie się trądziku u osób dorosłych, jednak nie powinniśmy zapominać o tym, że nie jest to jedyny czynnik, który warunkuje obecność tej dermatozy. Istnieje bowiem szereg innych czynników, do których zalicza się:

• uwarunkowania genetyczne;
• skłonności osobnicze;
• choroby tarczycy;
• niewłaściwy styl życia;
• promieniowanie uv;
• przemęczenie;
• przewlekły stres;
• brak odpowiedniej ilości snu;
• zanieczyszczenie środowiska;
• używki (palenie tytoniu, spożywanie alkoholu);
• nieodpowiednio dobrana pielęgnacja (np. produkty silnie złuszczające i wysuszające);
• niewłaściwa dieta (produkty tłuste, przetworzone, o wysokim indeksie glikemicznym).

 

Trądzik a hormony przed okresem

Znaczna część kobiet narzeka na pojawienie się trądziku na brodzie oraz innych częściach twarzy tuż przed okresem lub w jego trakcie. Dlaczego tak się dzieje? W trakcie trwania cyklu menstruacyjnego w ciele zachodzą zmiany hormonalne, których nie każda kobieta może być w pełni świadoma. Mają one swoje odzwierciedlenie w tym, w jakim stanie jest wtedy nasza skóra:

• w pierwszej połowie cyklu przeważającym hormonem jest estrogen;
• w środku cyklu poziom estrogenu spada i zaczyna przeważać progesteron;
• ilość testosteronu jest mniej więcej stała na wszystkich etapach cyklu, tak więc spadkowi poziomu estrogenu towarzyszy względny wzrost ilości testosteronu;
• wzrost poziomu progesteronu może powodować lekki obrzęk twarzy, a w konsekwencji – zamknięcie porów. Efekt ściągający w połączeniu z nadmierną produkcją sebum, spowodowaną względnym wzrostem ilości testosteronu, może skutkować uwięzieniem martwych komórek skóry w mieszkach włosowych.

W tygodniu poprzedzającym okres, poziom progesteronu również ulega obniżeniu; pory otwierają się, a bakterie zaczynają wnikać do wewnątrz, tworząc warunki sprzyjające rozwojowi pryszczy podczas okresu.

 

Nadmiar estrogenów – objawy 

Czy estrogeny rzeczywiście mają wpływ na trądzik hormonalny? Objawy nadmiaru estrogenu mogą mieć miejsce w sytuacji, gdy na naszej twarzy pojawia się zaczerwienienie, któremu nierzadko towarzyszy nieprzyjemne uczucie pieczenia, swędzenia i ściągnięcia skóry. Następnie symptomy zaczynają przybierać formę zmian o charakterze grudkowo-krostkowym, które bardzo często pieką i swędzą. Najczęściej umiejscowione są w okolicach czoła, policzków, nosa i brody. Pryszcze na uszach to również kolejna lokalizacja trądziku, który jest wywołany przez nadmiar estrogenów.

 

Trądzik hormonalny – objawy

W jaki sposób poprawnie rozpoznać objawy trądziku hormonalnego? Jak już wiadomo, duży wpływ mają na niego hormony, które odpowiadają za powstanie określonych zmian na skórze. Jeśli odpowiedzialne są androgeny, symptomy są następujące:

• charakterystyczne umiejscowienie zmian w tzw. strefie U – trądzik na brodzie, krosty na uszach, trądzik na żuchwie oraz nierzadko na szyi;
• pryszcze hormonalne bardzo często przyjmują postać bolesnych i twardych krost, które są głęboko umiejscowione i pod palcami często wyczuwalne jako grudki. Bardzo często pozostawiają po sobie blizny, szczególnie jeśli chora osoba próbuje usunąć je samodzielnie poprzez wyciskanie.

W niektórych przypadkach może również dojść do sytuacji, kiedy u osób dorosłych trądzik hormonalny stanowi nawrót choroby z czasów nastoletnich. Mówimy wtedy o trądziku przetrwałym. Może się również zdarzyć, że trądzik hormonalny wystąpi dopiero w wieku dojrzałym u osób, które do tej pory nie zmagały się z tym problemem.

PCOS – trądzik u kobiet

Uporczywy trądzik u osób dorosłych bardzo często występuje u kobiet, u których stwierdzono PCOS, czyli zespół policystycznych jajników. Jak leczyć PCOS? Niestety nie jest to łatwe, głównie ze względu na to, że przyczyna tej choroby nie została jeszcze dogłębnie poznana. Warto jednak zwrócić uwagę na to, że jako jeden z czynników odpowiedzialnych za tę chorobę coraz większa liczba lekarzy wskazuje stres. 

Objawami PCOS są przede wszystkim zaburzenia owulacji, a co za tym idzie, nieregularne miesiączki. Oprócz tego u chorych obserwuje się hirsutyzm (nadmierne owłosienie), wzrost wagi, a także trądzik. W przypadku trądziku przy PCOS bardzo często mówimy o problemie hiperandrogenizmu. Jego obecność świadczy o tym, że poziom androgenów jest zbyt wysoki. Co ciekawe, na ich wzrost w dużej mierze wpływa poziom stresu. Kortyzol, znany również jako hormon stresu, produkowany jest przez nadnercza, co z kolei powoduje wyrzut glukozy we krwi, a w efekcie wzrost poziomu androgenów.

Trądzik hormonalny u mężczyzn

Choć trądzik hormonalny przede wszystkim dotyczy dorosłych kobiet, nie oszczędza on również mężczyzn. Co więcej, w większości przypadków jego objawy są bardzo uciążliwe, a samo leczenie nie należy do najłatwiejszych. W ich przypadku duży wpływ na jego obecność mają również uwarunkowania genetyczne, jednak nie są one jedyną przyczyną. Są nią chociażby zaburzenia hormonalne, które powodują, że u mężczyzn również pojawia się trądzik. Hormony, które w ich przypadku są za to odpowiedzialne, to przede wszystkim zbyt wysoki poziom testosteronu, DHT oraz DHEA, który zaburza prawidłową pracę mieszków włosowych. Efektem tego jest zbyt duża ilość produkowanego sebum, a następnie powstawanie niedoskonałości, do których zalicza się np. krostki za uszami czy pryszcze na brodzie i szyi. Wypryski hormonalne, podobnie jak w przypadku kobiet, są bardzo bolesne.

Jak zwalczyć trądzik hormonalny?

Osoby, których dotyczy ta dermatoza, niejednokrotnie zadają sobie pytanie, jak walczyć z trądzikiem w skuteczny sposób? Na początek warto zaznaczyć, że trądzik hormonalny to choroba o zapalnym i przewlekłym charakterze. Oznacza to, że nie istnieje żaden magiczny sposób, który pozwoli pozbyć się niechcianego trądziku hormonalnego na brodzie czy żuchwie w zaledwie kilka dni. Leczenie w zależności od nasilenia objawów może trwać od kilku miesięcy do nawet kilku lat i składają się na to nie tylko przyjmowane przez chorego leki, ale również zmiana diety, wprowadzenie odpowiedniej pielęgnacji oraz nierzadko diametralna zmiana stylu życia.

Jak leczyć trądzik? Jeśli zauważysz u siebie jego objawy, pierwszym krokiem w kierunku poprawy swojego stanu skóry powinna być wizyta u lekarza – dermatologa i nierzadko endokrynologa. W niektórych przypadkach niezbędny może okazać się również ginekolog. Po przeprowadzeniu wywiadu lekarz, zanim rozpocznie leczenie, skieruje Cię na badania hormonalne.

 

Badania hormonalne – trądzik

Badania na trądzik polegają na pobraniu próbki krwi. W następnej kolejności, jeśli zachodzi taka potrzeba, bada się poziom hormonów, które wydziela tarczyca i przysadka mózgowa. W przypadku kobiet istotny jest dzień cyklu miesiączkowego, gdyż w zależności od niego badania mogą dać niemiarodajny wynik. Badania hormonalne na trądzik obejmują:

• insulinę;
• testosteron całkowity;
• testosteron wolny;
• DHEA (dehydroepiandrosteron);
• LH (hormon luteotropowy);
• FSH (hormon folikulotropowy);
• prolaktynę;
• hormony tarczycy.

 

Trądzik hormonalny – leczenie

Leczenie trądziku hormonalnego nierzadko opiera się na terapii hormonalnej, która w przypadku kobiet może mieć formę przyjmowania doustnych leków antykoncepcyjnych. Doustne leki antykoncepcyjne zawierają w składzie estrogen oraz progesteron, które blokują działanie androgenów w ciele kobiety. 

Przyjmowanie leków antykoncepcyjnych w tym wypadku nie tylko zapobiega ciąży, ale łagodzi bolesne miesiączki, a w przypadku skóry zmniejsza wydzielanie sebum i łagodzi zaognione zmiany hormonalne. W przypadku leczenia trądziku lekami antykoncepcyjnymi należy pamiętać, że choć w większości przypadków skuteczne, nie będzie to rozwiązanie idealne dla każdej kobiety. Niektóre czynniki ryzyka, jak palenie papierosów, nadwaga, skłonności do zakrzepów czy wysokie ciśnienie sprawiają, że nie należy ich przyjmować. Dlatego też terapia hormonalna zawsze powinna przebiegać pod ścisłym nadzorem lekarza.

W wielu sytuacjach przy leczeniu trądziku niezbędna może okazać się antybiotykoterapia oraz doustne przyjmowanie retinoidów, które stanowią pochodną witaminy A (tretinoina, adapalen, tazaroten). Leki te wpływają na prawidłowy proces keratynizacji oraz zapobiegają powstawaniu zaskórników i stanów zapalnych. Spośród antybiotyków wspomagających leczenie trądziku często wymienia się erytromycynę, która hamuje nadmierne rozmnażanie się bakterii. W tym przypadku również nie należy zapominać o tym, że żaden lek w terapii przeciwtrądzikowej nie powinien być przyjmowany bez nadzoru i wyraźnego zalecenia lekarza prowadzącego.

Trądzik a hormony – pielęgnacja

Jak usunąć trądzik w skuteczny sposób? Jednym z niezbędnych elementów, które wspierają leczenie tej dermatozy, jest właściwa pielęgnacja naszej skóry. Jej pierwszym etapem będzie regularne oczyszczanie, zarówno rano, jak i wieczorem. Niestety częstym błędem, jaki popełniają osoby z cerą trądzikową, jest wybór kosmetyków, które bardzo mocno oczyszczają, wysuszają, a przy tym ściągają i podrażniają skórę. W ten sposób pozbywamy ją cennego płaszcza hydrolipidowego, przez co jej gruczoły łojowe produkują jeszcze więcej sebum i w efekcie trądzik nie znika, a wręcz może ulec pogorszeniu.

Do oczyszczania skóry z trądzikiem warto sięgać po delikatne produkty myjące, które w łagodny, ale skuteczny sposób oczyszczają skórę twarzy, nie powodując jej podrażnienia. Do tego celu bardzo dobrze sprawdzi się Effaclar H Iso-Biome kojący krem myjący przeciw niedoskonałościom marki La Roche-Posay. To produkt, który delikatnie, ale skutecznie oczyszcza skórę, zapewniając jej ukojenie i długotrwałe nawilżenie. Jednocześnie wspiera równowagę mikriobiomu. Dzięki swojej konsystencji nie wymaga pocierania. Można go stosować rano i wieczorem.

O skórę trądzikową należy zadbać również w ciągu dnia. W tym celu warto sięgnąć po krem, który cechuje się zarówno działaniem tonizującym, a dodatkowo zapewnia skórze odpowiednie nawilżenie oraz zmniejsza niedoskonałości. W tej roli bardzo dobrze sprawdzi się Effaclar Duo(+) Unifiant krem tonizujący. Nadaje on skórze naturalne wykończenie, a także w zauważalny sposób redukuje przebarwienia. To produkt niekomedogenny, który bardzo dobrze sprawdzi się w przypadku każdego typu cery. Zawarte w nim czyste pigmenty mineralne gwarantują matowy odcień cery i sprawiają, że wygląda ona naturalnie.

Warto zadbać o swoją skórę trądzikową jeszcze pod innym kątem. Na uporczywe niedoskonałości, rozszerzone pory i przebarwienia warto zastosować serum, czyli kosmetyk o skoncentrowanym działaniu. Effaclar serum do cery trądzikowej zawiera kompleks kwasów (salicylowego, glikolowego oraz LHA) o działaniu peelingującym, a do tego niacynamid, który koi skórę trądzikową, zmniejszając widoczność porów oraz minimalizując niedoskonałości. Produkt został również wzbogacony o wodę termalną, która redukuje dyskomfort. Serum posiada lekką konsystencję i bardzo szybko się wchłania, przez co korzystanie z niego jest niezwykle przyjemne. 

Stosując się do powyższych rad, walka z uciążliwym trądzikiem będzie znacznie łatwiejsza i w krótszym czasie zacznie przynosić nam zadowalające rezultaty.