SPF 50 dla niemowląt – dlaczego to takie ważne?
Charakterystyka skóry noworodka Skóra noworodków i niemowląt znacznie różni się od tej, jaką mają osoby dorosłe, ponieważ nie zostały jeszcze w pełni wykształcone jej mechanizmy obronne. Z tego względu charakteryzuje się większą wrażliwością, podatnością na podrażnienia, uszkodzenia mechaniczne, jak również utratę nawilżenia.
Jednak jej budowa jest podobna jak u człowieka dorosłego. Można wyróżnić takie warstwy jak: naskórek z płaszczem lipidowym (czyli naturalną barierą zabezpieczającą przed odparowywaniem wody), skórę właściwą oraz tkankę podskórną. Znajdują się w niej także gruczoły łojowe i potowe, mieszki włosowe, naczynia krwionośne i chłonne, zakończenia włókien nerwowych. Poszczególne warstwy nie są jednak jeszcze dojrzałe, a więc dostrzegalne są różnice anatomiczne oraz funkcjonalne.
Jakie są cechy charakterystyczne skóry noworodka i niemowlęcia?
- wyraźnie cieńszy naskórek (ok. 50 µm u noworodków, 27,4 u wcześniaków);
- widoczne są różnice w składowych naskórka w porównaniu do tych, jakie występują w skórze osób dorosłych;
- słabiej wykształcona warstwa rogowa zbudowana z kilku warstw spłaszczonych komórek. U dorosłych układają się one dachówkowato i nie przylegają do siebie;
- warstwa ziarnista nie jest jednorodna, może nie występować na całym ciele;
- zauważa się mniej desmosomów w warstwie kolczystej (słabsze połączenia międzykomórkowe);
- cienka warstwa podstawna;
- węższa granica skórno-naskórkowa;
- mniejsze i mniej liczne pęczki elastyny w skórze właściwej. Elastyna dojrzewa do 6. miesiąca życia;
- liczne i poszerzone naczynia krwionośne;
- nierozwinięta tkanka podskórna; w pełni dojrzałe gruczoły łojowe i mieszki włosowe;
- podobna budowa gruczołów ekrynowych jak u osób dorosłych. Wykazują one jednak mniejszą aktywność;
- niewykształcone gruczoły potowe apokrynowe;
- gorsze właściwości termoregulacyjne (niedojrzały ośrodkowy układ termoregulacji)1;
- niższa produkcja naturalnego czynnika nawilżającego i lipidów.
Przez wzgląd na różnice w budowie, rozwoju i funkcjonowaniu skóry u noworodków i niemowląt w stosunku do dorosłych, należy zauważyć, że nie może ona wypełniać jeszcze swoich wszystkich ról. Nie stanowi tak mocnej bariery ochronnej przed bakteriami, wirusami i grzybami, czynnikami chemicznymi, mechanicznymi oraz fizycznymi – takimi jak m.in. promieniowanie ultrafioletowe2. Z tej przyczyny będzie wymagała odpowiedniego wsparcia w pielęgnacji i ochronie przeciwsłonecznej.
Oprócz większego narażenia na poparzenia słoneczne, skóra noworodka i niemowlęcia wykazuje łatwiejszą przepuszczalność, co prowadzi do wzmożonej przeznaskórkowej utraty wody (TEWL) i przesuszenia3. Z tej też przyczyny dochodzi do pieluszkowego zapalenia skóry czy atopowego zapalenia skóry u niemowląt.
Czy SPF dla niemowląt jest ważny tylko ze względu na wrażliwość ich skóry?
Zastanawiając się nad odpowiednią fotoprotekcją i odpowiednim momentem jej wdrożenia, warto dowiedzieć się, jak słońce działa na organizm człowieka. Jest niezbędne do prawidłowej syntezy witaminy D, ale w nadmiarze może zaszkodzić zdrowiu. Badacze zauważają, że emitowane przez nie promieniowanie UV jest jednym z najważniejszych czynników środowiskowych, wpływających na kondycję skóry. Przy nadmiernej ekspozycji zauważalny jest rumień, przechodzący w poparzenie. Warto też wiedzieć, że opalenizna to tak naprawdę odpowiedź obronna organizmu, a działanie promieniowania może się kumulować. W konsekwencji dochodzi do fotostarzenia oraz stymulacji rozwoju nowotworów takich jak np. czerniak4.
Wybierając krem z filtrem dla niemowląt, należy sprawdzić, czy gwarantuje on ochronę przed szerokim spektrum promieniowania ultrafioletowego. Można wyróżnić trzy jego typy: UVC, UVA i UVB. Pierwsze nie ma aż takiego znaczenia, ponieważ nie dociera do Ziemi – jest zatrzymywane przez warstwę ozonową. Wpływ na skórę i zdrowie człowieka ma promieniowanie:
- UVB (5% promieniowania docierającego do Ziemi) – o długości fali od 290 do 320 nm. Jest absorbowane przez naskórek i przenika głębiej tylko w nieznacznej ilości. Ma działanie powierzchowne. To ono jest odpowiedzialne za wywoływanie rumienia i poparzeń słonecznych, bo oddziałuje na keranocyty5, melanocyty i komórki Langerhansa. Są to reakcje zapalne w odpowiedzi na uszkodzenie keranocytów. Poziom promieniowania UVB jest najwyższy między godziną 10:00 a 16:00;
- UVA (95% promieniowania dochodzącego do powierzchni Ziemi) – o długości fali od 320 do 400 nm. Przenika do głębszych warstw skóry. Ma wpływ na powstawanie odczynów fotoalergicznych i fototoksycznych. Wpływa na wzmożone powstawanie wolnych rodników, które są odpowiedzialne za procesy fotostarzenia. Dochodzi do degradacji kolagenu, co prowadzi do utraty elastyczności6. Ten typ promieniowania oddziałuje na nas niezależnie od pory roku i pogody. Jest obecny przez większą część dnia. Dzieli się go jeszcze na promieniowanie o krótkiej fali UVA2 (315-340 nm) i o długiej fali UVA1 (370-400 nm). Jest najbardziej groźny dla skóry, bo działa dogłębnie i uszkadza DNA.
Oba typy promieniowania wpływają też na powstawanie nowotworów skóry. Chociaż reakcja nie musi być natychmiastowa, może ujawnić się po latach intensywnej ekspozycji na słońce. Przynajmniej jedno oparzenie słoneczne w dzieciństwie może skutkować nawet dwukrotnie wyższym ryzykiem zachorowania na czerniaka. Tylko pięć oparzeń słonecznych w ciągu dekady, to już około trzykrotnie wyższe ryzyko zachorowania na ten nowotwór. Ze względu na różnice w budowie skóry u dzieci – w porównaniu do dorosłych – ta sama intensywność ekspozycji na słońce może skutkować pochłanianiem większej ilości promieniowania.
Od kiedy stosować krem z filtrem dla niemowląt i jak jeszcze chronić je przed słońcem?
Wrażliwa skóra noworodków i niemowląt, która nie ma jeszcze rozwiniętych mechanizmów obronnych, powinna być zabezpieczona przed ekspozycją na promieniowanie UV już od pierwszych dni życia. Warto też wiedzieć, że ochrona przeciwsłoneczna powinna obowiązywać przez cały rok, zwłaszcza jeśli chodzi o noworodki, niemowlęta i dzieci. W zależności od rodzaju promieniowania może ono przenikać przez chmury, mgłę i wodę, przedostawać się przez szyby (UVA) oraz odbijać od powierzchni, np. piasku lub śniegu. Jak więc chronić noworodka i niemowlę przed słońcem?
- Amerykańska Akademia Dermatologii zaleca, aby u noworodków i niemowląt do 6. miesiąca życia całkowicie unikać bezpośredniej ekspozycji na słońce; nie nakłada się wtedy kremów z filtrem, wózki są zabezpieczone warstwą ochrony UV w materiale.
- u starszych dzieci należy używać filtrów UV o szerokim spektrum działania na promieniowanie UVA i UVB i minimum SPF 30 (a najlepiej filtrów SPF 50 i 50+). Należy je nakładać około 15-30 minut przed wyjściem na zewnątrz i ponawiać aplikację co 2 godziny oraz po kąpieli, wycieraniu skóry, spoceniu się. Powinno się nakładać 2 mg kremu z filtrem na każdy 1 centymetr kwadratowy skóry. Najlepiej wybrać dermokosmetyk wodoodporny;
- stosować przewiewną odzież ochronną, która osłania ciało. Najlepiej zdecydować się na materiały naturalne, takie jak bawełna i len; a także te z ochroną UPF (odpowiednik SPF);
- chronić głowę przy pomocy kapeluszy z szerokim rondem (w tym wypadku również konieczny będzie przewiewny materiał);
- możliwie szybko wprowadzać ochronę oczu przy pomocy okularów ze sprawdzonym filtrem;
- przebywać w miejscach zacienionych;
- używać osłonek i parasolek do wózków. Nie zaleca się jednak przykrywania ich pieluszkami czy innymi tkaninami, ponieważ grozi to przegrzaniem. Rośnie też ryzyko zakrztuszenia się dziecka, ponieważ nie będzie ono pod kontrolą rodzica.
Czytaj też: Pierwsza kąpiel noworodka – jak się do niej przygotować?
Jaki wybrać krem z filtrem dla niemowląt?
Kremy przeciwsłoneczne dla niemowląt stanowią zewnętrzną ochronę skóry przed słońcem. Mogą jednak różnić się nie tylko wysokością filtra, ale też spektrum pochłanianego, rozpraszanego lub odbijanego promieniowania ultrafioletowego czy sposobem działania. Co trzeba wiedzieć przed wyborem najlepszego kremu z filtrem dla niemowląt?
- Co to jest faktor SPF i jak wysoki wybrać dla noworodka i niemowlaka?
SPF (ang. Sun Protection Factor) to wskaźnik określający poziom ochrony, jaki dany kosmetyk zapewnia przed promieniowaniem UVB. Jego wartość określa, ile razy dłużej można przebywać na słońcu, stosując dany produkt, zanim skóra zacznie się czerwienić, w porównaniu do czasu bez ochrony. Im wyższy SPF, tym większa ochrona przeciwsłoneczna. Dla noworodków i niemowląt zaleca się kremy z filtrem 50 i 50+. Oznaczenie SPF określa poziom ochrony tylko przed promieniami UVB, dlatego, aby kosmetyk z fotoprotekcją zabezpieczał też przed promieniowaniem UVA, powinna się na nim znajdować taka informacja. Najlepiej, aby określała ona, jakie spektrum fal (broad-spectrum) obejmuje. Warto jednak zaznaczyć, że żaden kosmetyk nie zabezpieczy w pełni przed promieniowaniem UV, dlatego należy zastosować wszystkie elementy fotoprotekcji.
- Rodzaje filtrów: chemiczne i mineralne (fizyczne)
Kremy z filtrem mogą być oparte na dwóch rodzajach substancji. Te określane jako fizyczne lub mineralne zawierają pigmenty barwne, które odbijają i rozpraszają promieniowanie ultrafioletowe. Mogą też odbijać światło widzialne. Z tego powodu często pozostawiają białą warstwę ochronną. Filtrami fizycznymi najczęściej są tlenek cynku lub ditlenek tytanu. Badania wykazały, że są dobrze tolerowane przez skórę i bezpieczne. Zaleca się je do stosowania w ochronie przeciwsłonecznej dla niemowląt i noworodków7. Filtry chemiczne to związki organiczne, które pochłaniają promieniowanie ultrafioletowe. Większość z nich absorbuje energię światła słonecznego i zamienia ją w ciepło. Działają w różnym spektrum długości fali8.
- Specjalne technologie poprawiające skuteczność ochrony przeciwsłonecznej
Za najskuteczniejszy filtr tego typu uznaje się m.in. Mexoryl 400, który chroni zarówno przed promieniowaniem UVB jak i przed najbardziej szkodliwymi promieniami ultradługimi UVA do 400nm. Powstał na skutek 10-letniego procesu badawczego, po ponad 65 przeprowadzonych badaniach i 6 opublikowanych artykułach naukowych. Jest składnikiem opatentowanym i można go znaleźć w kremach z filtrem La Roche-Posay Anthelios9.
- Składniki dodatkowe w kremach z filtrem dla niemowląt
Krem przeciwsłoneczny dla niemowląt może też działać pielęgnacyjnie. Warto, aby miał w formule składniki z grupy humektantów i emolientów, czyli nawilżające i tworzące warstwę okluzyjną, która zabezpiecza przed odparowaniem wody. Przyda się np. odżywcze masło shea, gliceryna (pomaga dodatkowo wzmocnić barierę hydrolipidową skóry) czy antyoksydacyjna witamina E.
Kremy z filtrem dla niemowląt
Kosmetyki dla niemowląt powinny być oparte na stabilnych składnikach i filtrach, a receptura powinna być tak opracowana, aby minimalizować ryzyko pojawienia się alergii. Najlepiej wybrać kremy z filtrem dla niemowląt testowane pod kontrolą dermatologiczną i pediatryczną oraz hipoalergiczne. Takimi kosmetykami są te z linii La Roche-Posay Dermo-Pediatrics:
- dla niemowląt od 6. miesiąca życia stworzone zostało mleczko SPF 50+ La Roche-Posay Dermo-Pediatrics, które nadaje się do pielęgnacji i zabezpieczania twarzy i ciała przed szerokim spektrum promieniowania UV. Będzie odpowiednie nawet do skóry wrażliwej i skłonnej do atopii. Jest oparte na technologii XL Protect – silnej mieszance filtrów UV oraz antyoksydantów, które chronią przed promieniami UVA i UVB. Dodatkowo zabezpieczają przed uszkodzeniami skóry, jakie może wywołać stres oksydacyjny i zanieczyszczenia. W formule znajduje się dodatkowo pielęgnacyjne masło shea i woda termalna La Roche-Posay. Została ona przebadana dermatologicznie i pediatrycznie, jest hipoalergiczna.
- u starszych dzieci można zastosować już najskuteczniejszy opatentowany filtr Mexoryl 400, który chroni przed najbardziej szkodliwymi promieniami ultradługimi UVA do 400nm. Znajdziemy w niewidocznym sprayu SPF 50+ La Roche-Posay Anthelios UVMune 400 Dermo-Pediatrics. Oprócz skutecznego filtra zastosowano tutaj także opatentowaną technologię Netlock, która pozwala kosmetykowi nie migrować, np. do oczu, i lepiej utrzymywać się na skórze. Kosmetyk został też przebadany pod kontrolą okulistyczną, dermatologiczną i pediatryczną. W składzie znajduje się masło shea i witamina E. 100% badanych osób potwierdziło, że po jego zastosowaniu skóra jest odczuwalnie nawilżona10;
- oprócz sprayu, dla starszych maluszków przeznaczone jest też nawilżające mleczko SPF 50+ La Roche-Posay Anthelios UVMune 400 Dermo-Pediatrics z filtrem Mexoryl 400, technologią Netlock, masłem shea i witaminą E. To podobna formuła, co w poprzednim kosmetyku, ale w formie lekkiego mleczka. Zapewnia ochronę przed szerokim spektrum promieniowania UVA i UVB;
- jeszcze inną formą ochrony przeciwsłonecznej jest oparty na tych samych składnikach i technologiach niewidoczny fluid SPF La Roche-Posay Anthelios UVMune 400 Dermo-Pediatrics.
Podsumowanie
Ochrona przeciwsłoneczna dla niemowląt i noworodków jest niezwykle ważna już od pierwszych dni życia. Nadmierna ekspozycja na słońce może prowadzić do poparzeń i uszkodzeń skóry oraz przyczyniać się do wzrostu zachorowalności na nowotwory skóry w przyszłości. Warto pamiętać, że promieniowanie ultrafioletowe, które uszkadza nie tylko naskórek, ale nawet DNA, może przenikać przez szyby, wodę, chmury, mgłę, odbijać się od piasku i śniegu. Działa na organizm człowieka niezależnie od pory roku i pogody, więc odpowiednia fotoprotekcja jest niezbędna dla zachowania zdrowia.
Warto przypomnieć też, że skóra noworodka, niemowlęcia i małego dziecka różni się od tej, jaka chroni dorosłych. Jest m.in. cieńsza i mniej odporna na czynniki zewnętrzne. Dlatego oprócz unikania bezpośredniej ekspozycji na słońce i stosowania odpowiedniej odzieży, warto jak najwcześniej wprowadzić kremy z filtrem dla niemowląt. Najlepiej wybrać te o szerokim spektrum działania na promieniowanie UVA (również to o najdłuższej fali) i UVB. Odpowiedni będzie SPF 50 i 50+ dla niemowląt. Można zdecydować się na filtry fizyczne odbijające promieniowanie UV lub chemiczne, które pochłaniają je i zamieniają w ciepło (najskuteczniejszym będzie tutaj opatentowany Mexoryl 400 chroniący przed najbardziej szkodliwymi promieniami ultradługimi UVA do 400nm). Formuła kremu przeciwsłonecznego dla niemowlaka powinna być stabilna, przebadana pod kontrolą dermatologiczną i pediatryczną oraz nowoczesna, np. oparta na technologii Netlock, dzięki której filtry lepiej utrzymują się na skórze.
Tekst został zweryfikowany przez mgr inż. Magdalenę Kaczanowicz.
Za deklaracje marketingowe odpowiada La Roche-Posay.
Mgr inż. Magdalena Kaczanowicz, chemik i technolog kosmetyczny
2Tamże.
3Tamże.
4 H. Bojanowicz, N. Bartnikowska, Kosmetyki ochrony przeciwsłonecznej. Część I. Filtry UV oraz ich właściwości, Probl Hig Epidemiol 2014, 95(3): 596-601: http://www.phie.pl/pdf/phe-2014/phe-2014-3-596.pdf
5Tamże.
6Tamże.
7Tamże.
8Tamże.
9https://wirtualnekosmetyki.pl/-newsy-producenci/po-10-latach-badan-loreal-wprow *Przed najbardziej szkodliwymi promieniami ultradługimi UVA do 400nm. adza-przelomowa-technologie-w-ochronie-przeciwslonecznej.
10Samoocena, 55 osób, 21 dni.
Bibliografia:
- M. Serafin, D. Rosińska-Borkowska, Problem suchej skóry i jej pielęgnacji u dzieci, © Borgis - Nowa Pediatria 1/2002, s. 22-25: https://www.czytelniamedyczna.pl/2266,problem-suchej-sklry-i-jej-pielgnacji-u-dzieci.html;
- H. Bojanowicz, N. Bartnikowska, Kosmetyki ochrony przeciwsłonecznej. Część I. Filtry UV oraz ich właściwości, Probl Hig Epidemiol 2014, 95(3): 596-601: http://www.phie.pl/pdf/phe-2014/phe-2014-3-596.pdf;
- https://wirtualnekosmetyki.pl/-newsy-producenci/po-10-latach-badan-loreal-wprowadza-przelomowa-technologie-w-ochronie-przeciwslonecznej;
- K. Korzeniowski, Dziecko w podróży, Forum Medycyny Rodzinnej 2014, tom 8, nr 4, 174–180: https://journals.viamedica.pl/forum_medycyny_rodzinnej/article/view/39784/27575;
- H. Bojanowicz, N. Bartnikowska, Kosmetyki ochrony przeciwsłonecznej. Cz. II. Wybór optymalnego preparatu, Probl Hig Epidemiol 2014, 95(3): 602-608: http://www.phie.pl/pdf/phe-2014/phe-2014-3-602.pdf.