Poznaj potrzeby skóry atopowej, by dobrać dobry krem na atopowe zapalenie skóry
Atopowe Zapalenie Skóry (w skrócie AZS) to nazwa przewlekłej dermatozy zapalnej, która może dotyczyć nawet 30% osób. Zazwyczaj jest dziedziczona, ale mechanizm ten nie jest jeszcze do końca poznany. Chociaż wciąż trwają badania nad wsparciem chorych w pielęgnacji skóry charakteryzującej się suchością, skłonnością do podrażnień i stanów zapalnych, AZS nadal jest dużym problemem, pogarszającym też zdrowie psychiczne. Badania pokazują, że nawet 30-60% pacjentów mierzy się z zaburzeniami lękowymi i depresyjnymi1. Dobrze dobrana pielęgnacja, która łagodzi objawy atopowego zapalenia skóry będzie więc niezwykle ważna dla samopoczucia i poczucia własnej wartości osoby chorej.
Pierwsze symptomy AZS pojawiają się bardzo wcześnie, bo już około 3. miesiąca życia. Bywa tak, że objawy ustępują do 6. roku życia, ale mogą się utrzymywać także w dorosłości. Zmiany skórne obejmują: policzki, kończyny górne, zgięcia łokci, kolan i nadgarstków, dolną część szyi. Mogą też rozprzestrzeniać się i przechodzić na klatkę piersiową, kończyny dolne i pośladki. Są to plamy rumieniowe, które mają tendencję do lichenizacji. Ponadto występują też przebarwienia na powiekach i zapalenia na wargach, a sucha skóra przyjmuje barwę szarobrązową. Atopowemu Zapaleniu Skóry często towarzyszą też: łupież biały, nawrotowe zapalenie spojówek, rogowacenie przymieszkowe, zapalenie brodawek sutkowych, objaw Herthoga (przerzedzenie brwi) i Dennie-Morgana (dodatkowy fałd w okolicach dolnej powieki)2.
Szczególnie uciążliwą dolegliwością, zarówno dla niemowląt i dzieci, jak i dla dorosłych, jest uporczywy świąd. Objaw ten nasila się wtedy, kiedy organizm jest rozgrzany. Skóra jest przesuszona, a jej warstwa rogowa uszkodzona, co sprzyja też rozwojowi gronkowca złocistego i innych substancji, które działają podrażniająco i nasilają zmiany. Warto wspomnieć, że świąd znacznie pogarsza komfort życia, prowadząc nawet do problemów ze snem. Badania wykazują, że dotyczy to nawet 65% chorych. Symptomy AZS mogą być dodatkowo wzmacniane przez czynniki środowiskowe (zanieczyszczenie powietrza), stres i czynniki psychogenne3. Im gorszy stan chorobowy, tym gorsze samopoczucie i odwrotnie. Skóra osób cierpiących na atopowe zapalenie skóry wymaga szczególnej troski oraz dopasowania odpowiedniego kremu na AZS i innych kosmetyków wspierających codzienna rutynę. Z jakimi wyzwaniami będą mierzyć się kosmetyki?
- Zwiększoną utratą wody, a tym samym także nawilżenia;
- zmianą w składzie lipidów naskórka, co skutkuje większą predyspozycja do alergii;
- nawracającym i uporczywym świądem;
- niedoborem filagryny, który prowadzi do podwyższenia pH i reakcji zapalnych;
- zmianami w składzie bariery hydrolipidowej, co prowadzi do zwiększonego ryzyka zakażenia bakteriami;
- zmianą odporności komórkowej skóry (nawet tej, która wygląda na zdrową);
- koniecznością odbudowy bariery hydrolipidowej;
- podrażnieniami4;
- wysypkami na twarzy, stopach, dłoniach;
- pękaniem skóry i powstawaniem strupów5;
- wzmożoną przez naskórkową utratą wody (transepidermal water loss – TEWL);
- zaburzonym mikrobiomem skóry, który sprawia, że stany zapalne nawracają i stanowią stan przewlekły6;
- powiązaną z AZS egzemą, czyli wypryskiem (alergicznym lub nie), będącym wynikiem nieinfekcyjnego stanu zapalnego.
Badania wykazują, że kosmetyki na atopowe zapalenie skóry powinny mieć postać emulsji i zawierać w swoim składzie emolienty, które wzmacniają płaszcz hydrolipidowy oraz wpływają pozytywnie na ogólną kondycję skóry. Stwierdza się nawet, że regularne stosowanie kosmetyków o działaniu nawilżającym i natłuszczającym sprawia, że maleje konieczność wprowadzenia do leczenia glikortykosteroidów7. Zaleca się także wybór preparatów bez substancji zapachowych (nawet tych ziołowych i z olejkami eterycznymi) i z ograniczoną ilością konserwantów – składniki te mogłyby działać podrażniająco na podatną na alergię skórę dotkniętą AZS. Niezalecany jest także dodatek: kwasów, alkoholu i detergentów. Za to zwraca się uwagę na konieczność stosowania kremów na AZS z filtrem przeciwsłonecznym.
Krem na AZS a sucha skóra
Skóra atopowa ma uszkodzoną barierę hydrolipidową (również pod względem jej składu), co prowadzi do utraty wilgoci i zwiększonej wrażliwości na czynniki zewnętrzne oraz większe ryzyko powstawania stanów zapalnych czy reakcji uczuleniowych. Dochodzi do utraty najważniejszych lipidów, które pełnią rolę cementu międzykomórkowego. Warto też wiedzieć, że skóra uznawana jest za suchą, kiedy poziom wilgoci stanowi w niej mniej niż 10%8. W przypadku AZS intensywnej suchości towarzyszy też świąd, który może znacznie utrudniać funkcjonowanie, a w niektórych silnych przypadkach nawet kontakty z ludźmi czy pracę. Chorym – zwłaszcza dzieciom – trudno też powstrzymać się od drapania i pocierania skóry, co prowadzi do pogorszenia jej stanu. Dlatego osobom z AZS zaleca się zmianę postępowania podczas higieny oraz dobór odpowiednich kosmetyków do mycia i kremów na atopowe zapalenie skóry. W przypadku tej choroby warto:
- zwrócić szczególną uwagę na higienę dłoni i paznokci;
- wybierać ubrania z naturalnych, oddychających włókien (len, bawełna, sztuczna, ale wykonana z celulozy wiskoza, jedwab);
- unikać przegrzewania i wyziębiania organizmu; prać w środkach dla alergików i w temperaturze min. 60°C (przy AZS chorzy bardziej narażeni są na zakażenie bakteriami);
- unikać drapania i pocierania skóry;
- brać krótkie prysznice, zamiast długich kąpieli. Woda powinna mieć temperaturę do 34°C;
- używać kosmetyków o pH około 5,5;
- do mycia i kąpieli używać olejów;
- wykonywać próby alergiczne przed wprowadzaniem nowych kosmetyków i kremów na AZS;
- unikać złuszczania mechanicznego9.
Wyzwanie stanowi szczególnie pielęgnacja wrażliwej skóry niemowląt i dzieci dotkniętych tą chorobą. U małych pacjentów stosuje się łagodne, ale skuteczne składniki aktywne, które zapewniają integralność warstwy rogowej naskórka, odnowę bariery hydrolipidowej, długotrwałe nawilżenie i szybkie ukojenie. Skuteczne leczenie AZS powinno być wspierane przez dobór odpowiednich kosmetyków i codziennej rutyny.
Dobry krem na atopowe zapalenie skóry, czyli jaki?
Składniki aktywne Wybierając krem na AZS, warto zwrócić uwagę na jego skład. Składniki aktywne w kremach na AZS mają za zadanie łagodzić objawy, regenerować skórę i chronić ją przed dalszymi uszkodzeniami. Coraz większa wiedza na temat tej choroby pozwala na znalezienie nowoczesnych technologii pielęgnacyjnych opartych zarówno na znanych składnikach aktywnych, jak i tych nowych i unikalnych. Najlepszy krem na AZS powinien być oparty na kombinacji humektantów, emolientów i substancji odżywczych. Warto szukać składników takich jak:
- gliceryna (INCI: Glycerin) – ma właściwości nawilżające (znany humektant) oraz ochronne i jest składnikiem polecanym w kremach na AZS. Może przenikać przez warstwę rogową naskórka i być promotorem przenikania dla innych substancji, którym pomaga dotrzeć do głębszych warstw skóry;
- masło shea (INCI: Butyrospermum Parkii Butter) – substancja z grupy emolientów, które tworzą na skórze ochronny film, zabezpieczający przed ucieczką wody. Zawiera dużą ilość lipidów, które stanowią cement międzykomórkowy. W przypadku AZS obserwuje się ich ubytki, dlatego zaleca się wprowadzenie do pielęgnacji skutecznych i niealergizujących emolientów takich jak np. masło shea. Tworzą one dobrą parę dla nawilżających humektantów, bo dodatkowo chronię przed utratą nawilżenia;
- niacynamid (INCI: Niacinamide) – forma witaminy B3 (inaczej nazywanej witaminą PP), składnik aktywny o działaniu kojącym, redukującym uczucie swędzenia wynikające z przesuszenia, charakterystyczne dla skóry dotkniętej atopowym zapaleniem. Pomaga też w odbudowie naturalnej bariery ochronnej naskórka, dzięki temu, że pełni funkcję prekursora ceramidów. Nadaje się do pielęgnacji każdego typu skóry. W przypadku tej z AZS szczególnie ważne jest też jego działanie wygładzające i antyoksydacyjne10.
- ENDOBIOMA™ – unikalny składnik aktywny La Roche-Posay, który powstał na podstawie nauki o mikrobiomie skóry, czyli jej specyficznym środowisku mikroorganizmów. Szacuje się, że cały mikrobiom człowieka może ważyć aż 2-3 kg, a na 1 komórkę przypadać może do 10 komórek mikroorganizmów. Pełnią one wiele znaczących funkcji, m.in. zabezpieczają przed rozwojem chorób, wspierają system immunologiczny, produkują witaminy i udostępniają minerały11. ENDOBIOMA™ ma szczególną zdolność celowania w główne bakterie odpowiedzialne za tworzenie się stanu zapalnego. Jednocześnie wspiera i utrzymuje pożyteczne bakterie, które są niezbędne dla zachowania zdrowia skóry;
- Aqua Posae Filiformis – kompleks składników aktywnych opatentowany przez La Roche-Posay. Działa na czynniki odpowiedzialne za wyjątkowo suchą skórę, np. przy AZS. Przywraca równowagę mikrobiomu, łagodzi stany zapalne, zmniejsza ryzyko nawrotów atopowego zapalenia skóry. Powstaje w procesie hodowli niepatogennej bakterii Vitreoscilla filiformis w wodzie termalnej La Roche-Posay). Hamuje niektóre cytokiny i bakterie Staphylococcus ureus (gronkowca złocistego).
Jaki krem na atopowe zapalenie skóry – twarz, ręce i ciało
Jaki dobry krem na atopowe zapalenie skóry ma odpowiedni skład bogaty w humektanty, emolienty i składniki odżywcze, wspierające mikrobiom oraz barierę hydrolipidową? Krem do twarzy i skóry atopowej i alergicznej oraz łagodzący objawy egzemy, będący wyrobem medycznym, to La Roche-Posay Lipicar Eczema Med. Niweluje podrażnienia, zaczerwienienie i swędzenie. Poprawia równowagę makrobiotyczną, utrzymując tylko pożyteczne bakterie. Zawiera unikalny składnik ENDOBIOMA™ oraz glicerynę. Według badań aż 65% osób uzyskało znaczną poprawę w ciągu 3 dni, a 91% w ciągu 7 dni12.
Balsam do ciała przeciw swędzeniu i nawracającej suchości La Roche-Posay Lipikar Baume AP+M to odpowiedni krem dla dzieci i dorosłych na atopowe zapalenie skóry. Można go stosować już od 1. dnia życia. Dzięki kombinacji składników: niacynamidowi, masłu shea i Aqua Posae Filiformis przynosi natychmiastowe ukojenie przy swędzącej skórze. Odbudowuje też jej barierę ochronną i wspiera równowagę mikrobiomu. Podobne działanie wykazuje też lekki balsam przeciw swędzeniu i nawracającej suchości La Roche-Posay lipikar Baume Light AP+M. Będzie idealny dla osób, które wolą lżejsze, nietłuste formuły. Nadaje się dla niemowląt, dzieci i dorosłych.
Oprócz wyboru kremu na egzemę i AZS warto zadbać także o odpowiednią pielęgnację podczas oczyszczania twarzy i mycia ciała. Higiena jest niezwykle ważna, ponieważ zapobiega rozwojowi bakterii. Powinna jednak być niezwykle delikatna, oparta na bezpiecznych, nieuczulających składnikach, które nie nasilą problemu swędzenia i nie wywołają podrażnień oraz stanów zapalnych. Przykładem łagodnego, ale skutecznego kosmetyku do mycia jest odżywczy olejek myjący przeciw podrażnieniom i swędzeniu dla skóry skłonnej do atopii La Roche-Posay Lipikar Cleansing Oil AP+. W jego składzie znajdziemy niacynamid, masło shea i opatentowany przez La Roche-Posay kompleks Aqua Posae Filiformis. Badania potwierdziły, że olejek zmniejsza o 46% suchość skóry już po 10 minutach pod prysznicem, a dodatkowo poprawia gładkość skóry o 38%, a miękkość o 37%13. Jest odpowiedni nawet na atopowe zapalenie skóry u dzieci.
Alternatywą dla olejku jest ultra delikatny krem myjący do ciała dla skóry skłonnej do atopii La Roche-Posay Lipikar Syndet AP+. Formuła zawiera masło shea, niacynamid i opatentowany Aqua Posae Filiformis. Jest przeznaczona dla naprawdę wrażliwej skóry i może być stosowana już od 1. dnia życia. Będzie więc odpowiednia przy stwierdzeniu atopowego zapalenia skóry u niemowląt. Warto wiedzieć, że nadaje się nie tylko do pielęgnacji skóry z egzemą czy AZS, ale też z ciemieniuchą. Nawilża, daje ukojenie, została też przetestowana przez pacjentów onkologicznych. (100% uważa, że kosmetyk poprawia stan skóry związany z leczeniem przeciwnowotworowym14). O 41% zmniejsza uczucie swędzenia, o 42% zmniejsza problemy ze snem i o 69% poprawia jakość życia15.
Podsumowanie
Skóra atopowa niemowląt, dzieci i dorosłych wymaga szczególnej pielęgnacji, ponieważ chorzy na tę chorobę mierzą się nie tylko z nadmierną suchością i ucieczką wody, ale też nawracającymi stanami zapalnymi, szorstkością i uczuciem swędzenia, które może nawet prowadzić do stanów lękowych, depresji czy izolacji społecznej. Aby ukoić chorą na AZS skórę i poprawić komfort życia, warto znaleźć najlepszy krem na atopowe zapalenie skóry i – często towarzyszącą mu – egzemę. Powinien on opierać się na kombinacji humektantów (składników nawilżających) i emolientów (tworzących warstwę okluzyjną, zabezpieczającą przed utratą wody) oraz substancji odżywczych. Lata badań nad skórą atopową i egzemą skutkują opatentowaniem nowych składników aktywnych, np. kompleksu Aqua Posae Filiformis od La Roche-Posay czy wynalezieniem wyjątkowego składnika – ENDOBIOMA™. W połączeniu z gliceryną, masłem shea i niacynamidem tworzą one formuły wspierające w codziennej pielęgnacji. Kremy na AZS i kosmetyki do oczyszczania skóry mają udowodnione działanie, a ich receptury zostały poparte badaniami.
Tekst został zweryfikowany przez mgr inż. Magdalenę Kaczanowicz.
Za deklaracje marketingowe odpowiada La Roche-Posay.
Mgr inż. Magdalena Kaczanowicz, chemik i technolog kosmetyczny
1 3. A. D. Michalska, Atopowe zapalenie skóry w ujęciu dermatologicznym i kosmetologicznym, Problemy nauk medycznych w nauk o zdrowiu t. 10, red. K. Pujer, Wydawnictwo Exante, s. 33-40: https://www.researchgate.net/profile/Agnieszka-Bociek/publication/338458715_Suplementy_i_substancje_pochodzenia_naturalnego_wspomagajace_zapobieganie_i_leczenie_infekcji_gornych_drog_oddechowych/links/5e2033c4a6fdcc10156c953d/Suplementy-i-substancje-pochodzenia-naturalnego-wspomagajace-zapobieganie-i-leczenie-infekcji-gornych-drog-oddechowych.pdf#page=34.
4Tamże.
5dr n. farm. A. Zielińska, Pielęgnacja skóry suchej, podrażnionej i atopowej, Lek w Polsce 2023'06 | Vol. 33 (385): https://bibliotekanauki.pl/articles/3200678.pdf.
6prof. dr hab. n. med. M. Czarnecka-Operacz, dr n. med. A. Sadowska- Przytocka, Pielęgnacja skóry chorego na AZS w świetle nowoczesnej wiedzy medycznej, Alergia, 2015, 3: 24-28: http://alergia.org.pl/wp-content/uploads/2017/08/Piel%C4%99gnacja-sk%C3%B3ry-chorego-na-AZS-w-%C5%9Bwietle-nowoczesnej-wiedzy-medycznej.pdf.
7Tamże.
8Tamże.
9Na podstawie: tamże.
10https://www.kosmopedia.org/o-tym-sie-mowi/niacynamid-w-kosmetykach/.
11Ed Yong, Mikrobiom. Najmniejsze organizmy, które rządzą światem, wyd. I, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2018, s. 11.
12Badanie kliniczne, 43 osoby.
13Badanie kosmetokliniczne, n = 43, kobiety ze skórą suchą i bardzo suchą, ocenione przez Dermascore natychmiast i 24 godziny po 7 dniach codziennego stosowania pod prysznicem.
14Badanie obserwacyjne przeprowadzone na pacjentach (n=30), mężczyzni i kobiety w wieku 18 lat i starsi, w trakcie leczenia przeciwnowotworowego.
15Badanie kliniczne przeprowadzone na 51 osobach (dorośli i dzieci) w ciągu 2 tygodni z użyciem Lipikar Syndet AP+ i Lipikar Baume AP+M.
Bibliografia:
- dr n. farm. A. Zielińska, Pielęgnacja skóry suchej, podrażnionej i atopowej, Lek w Polsce 2023'06 | Vol. 33 (385): https://bibliotekanauki.pl/articles/3200678.pdf;
- K. Spałek, M. Palacz-Wróbel, Pielęgnacja skóry w atopowym zapaleniu skóry – studium przypadku, Aesthetic Cosmetology and Medicine 5 / 2022 / vol. 11: https://aestheticcosmetology.com/wp-content/uploads/2022/10/ACM-2022-05-Palacz-Wrobel-PL.pdf;
- A. D. Michalska, Atopowe zapalenie skóry w ujęciu dermatologicznym i kosmetologicznym, Problemy nauk medycznych w nauk o zdrowiu t. 10, red. K. Pujer, Wydawnictwo Exante, s. 33-40: https://www.researchgate.net/profile/Agnieszka-Bociek/publication/338458715_Suplementy_i_substancje_pochodzenia_naturalnego_wspomagajace_zapobieganie_i_leczenie_infekcji_gornych_drog_oddechowych/links/5e2033c4a6fdcc10156c953d/Suplementy-i-substancje-pochodzenia-naturalnego-wspomagajace-zapobieganie-i-leczenie-infekcji-gornych-drog-oddechowych.pdf#page=34;
- Ed Yong, Mikrobiom. Najmniejsze organizmy, które rządzą światem, wyd. I, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2018, s. 11;
- https://www.kosmopedia.org/o-tym-sie-mowi/niacynamid-w-kosmetykach/;
- https://podyplomie.pl/aktualnosci/09378,innowacyjna-generacja-emolientow-z-aqua-posae-filiformis-i-microresyl-nowe-doniesienia-na-temat?srsltid=AfmBOoogKTmSuv8l0vGdprklpRaYuYEL-PvaLQsUh3xLCXtdy4KfRmxV;
- prof. dr hab. n. med. M. Czarnecka-Operacz, dr n. med. A. Sadowska- Przytocka, Pielęgnacja skóry chorego na AZS w świetle nowoczesnej wiedzy medycznej, Alergia, 2015, 3: 24-28: http://alergia.org.pl/wp-content/uploads/2017/08/Piel%C4%99gnacja-sk%C3%B3ry-chorego-na-AZS-w-%C5%9Bwietle-nowoczesnej-wiedzy-medycznej.pdf;