Atopowe zapalenie skóry u dzieci i dorosłych – przyczyny, objawy, skuteczna pielęgnacja

Atopowe zapalenie skóry – co to jest?

Co to jest atopowe zapalenie skóry? AZS to dermatoza skóry, charakteryzująca się przewlekłym stanem zapalnym, który dotyczy naskórka. To przypadłość o podłożu alergicznym, bardzo ściśle związana z dysfunkcją naskórka. Co to oznacza?

Jak wiadomo, skóra w naszym organizmie pełni szereg istotnych funkcji. Jedną z nich jest ochrona przed wnikaniem do wnętrza organizmu alergenów, zarazków czy substancji drażniących. W przypadku osób zmagających się z atopowym zapaleniem skóry i jego objawami funkcje ochronne skóry nie działają prawidłowo. To sprawia, że potencjalne alergeny wchodzą w kontakt z komórkami skóry wywołując reakcję alergiczną i nieprawidłową odpowiedź organizmu.

Atopowe zapalenie skóry to schorzenie o charakterze przewlekłym i nawrotowym, charakteryzujące się etapami zaostrzenia zmian i remisji (wyciszenia objawów). Lokalizacja zmian i nasilenie objawów często zależne są od wieku danej osoby.

AZS – przyczyny

Choć świadomość na temat atopowego zapalenia skóry staje się coraz większa, dokładne przyczyny tej przypadłości w dalszym ciągu nie zostały w pełni poznane i stanowią przedmiot nieustających badań. Istnieje jednak wiele czynników, jakie mają wpływ na wystąpienie i nasilenie objawów u danej osoby.

Od czego robi się atopowe zapalenie skóry? Wiele źródeł naukowych wskazuje na fakt, że wpływ na obecność atopowego zapalenia skóry mają zarówno czynniki genetyczne, środowiskowe i immunologiczne, które współwystępują z defektem bariery naskórkowej. Jak już wspomniano, w przypadku osób cierpiących na AZS, ich system immunologiczny nie jest w stanie bronić się nawet przed niewielkimi dawkami alergenów. Nieprawidłowa budowa naskórka (na którą również wpływ ma wiele czynników) powoduje reakcję alergiczną i pojawienie się charakterystycznych zmian.

W czasach, w których intensywnie zmienia się tempo życia, klimat, a także ilość zanieczyszczeń, czynniki środowiskowe odgrywają istotną rolę w nasileniu objawów AZS. Do najczęstszych można zaliczyć:

• zanieczyszczenia powietrza;
• narażenie na silny, przewlekły stres;
• niektóre składniki pokarmowe;
• kontakt z potencjalnymi alergenami (kurz, sierść zwierząt, pyłki roślin);
• niską wilgotność powietrza;
• duże wahania temperatury;
• substancje obecne w środkach piorących, kosmetykach;
• niektóre materiały, z jakich wykonane są ubrania.

Kogo najczęściej dotyczy atopowe zapalenie skóry? To przede wszystkim dzieci w wieku niemowlęcym i wczesnoszkolnym. Kiedyś AZS u dorosłych było rzadkością, obecnie coraz częściej obserwuje się nawrót bądź nasilenie objawów również w tym przedziale wiekowym.

AZS – objawy

Jak rozpoznać atopowe zapalenie skóry? Tym, czego nie widzimy gołym okiem, jest stan zapalny, który toczy się w tkankach skóry. Do tego dochodzą zaburzone procesy złuszczania, pracy gruczołów łojowych i potowych. Istotne są również zaburzenia w budowie komórek skóry, czego przykładem jest niewłaściwa budowa ceramidów, które tworzą istotny element płaszcza hydrolipidowego. 

Warto jednak wiedzieć, że dolegliwości związane z AZS pojawiają się okresowo. Oznacza to, że przez długi czas mogą nie pojawiać się żadne dolegliwości skórne. Jeśli jednak w wyniku jednego lub kilku czynników dojdzie do ich zaostrzenia, pojawia się:

• bardzo silne, uporczywe swędzenie skóry;
• bardzo sucha, łuszcząca się, a nawet pękająca skóra;
• zaczerwienienie skóry w miejscu występowania objawów;
• obrzęk;
• tworzenie się pękających grudek i pęcherzyków wypełnionych płynem surowiczym, które mają tendencje do nadkażeń bakteryjnych.

Oprócz tego, specjaliści bardzo często zwracają uwagę na:

• wczesny początek zmian;
• intensywne reakcje skórne;
• silne swędzenie skóry w trakcie pocenia;
• nietolerancję wybranych pokarmów;
• tzw. rybią łuskę;
• pozytywne wyniki testów skórnych z alergenami.

Istotna jest również lokalizacja zmian w zależności od wieku. Bardzo często występuje:

• atopowe zapalenie skóry na dłoniach;
• atopowe zapalenie skóry między palcami;
• atopowe zapalenie skóry twarzy;
• atopowe zapalenie skóry na powiekach;
• atopowe zapalenie skóry pod oczami;
• atopowe zapalenie skóry na szyi;
• atopowe zapalenie skóry pod kolanami;
• atopowe zapalenie skóry na brzuchu.

Równie częstym problemem jest AZS na stopach oraz AZS na nogach, co okazuje się szczególnie problematyczne w czasie letnich miesięcy.

Atopowe zapalenie skóry u niemowląt

AZS niemowlaka to prawdziwe wyzwanie dla rodziców. W przypadku najmłodszych pierwsze sygnały mogą pojawić się już w pierwszych 6 miesiącach życia. Do pierwszego roku życia zmiany AZS u niemowląt obejmują najczęściej skórę twarzy, owłosioną skórę głowy, a następnie mogą ulec rozprzestrzenieniu się na szyję i tułów.

Do najczęstszych objawów AZS u niemowląt można zaliczyć bardzo mocno wysuszoną, zaczerwienioną skórę oraz silny świąd, który u malucha powoduje niepokój, rozdrażnienie i problemy ze snem. Dodatkowo na skórze mogą wystąpić wykwity w postaci grudek, zlokalizowanych głównie na twarzy i dłoniach.

Czytaj więcej Atopowe zapalenie skóry u niemowląt - objawy AZS i przyczyny >>>

Atopowe zapalenie skóry u dzieci

W jaki sposób rozpoznać AZS u dzieci? U dzieci przed okresem dojrzewania, a więc między 3. a 12. rokiem życia zmiany lokalizują się okolicach dużych stawów, czyli nadgarstków, w zgięciach łokci, pod kolanami. Zmianami mogą zostać pokryte również grzbiety rąk i stóp. W przypadku nastolatków zmiany mogą przybierać postać jak u osób dorosłych.

Objawy, jakie występują przy AZS u dzieci to uporczywe swędzenie, powodujące dyskomfort, problemy ze snem i nasilające potrzebę rozdrapywania zmian. To z kolei często prowadzi do powstawania ran i strupów.

Czytaj też Atopowe zapalenie skóry u dzieci - przyczyny AZS, objawy i pielęgnacja >>>

Atopowe zapalenie skóry u dorosłych

Choć atopowe zapalenie skóry u dorosłych jest znacznie rzadszą dolegliwością niż wśród najmłodszych, może okazać się równie problematyczne. Zmiany skórne AZS u dorosłych dotyczą przede wszystkim skóry twarzy (w tym AZS na powiekach czy atopowe zapalenie skóry wokół ust) oraz szyi. AZS u dorosłych występuje w zgięciach łokci, kolan oraz na grzbietach rąk.

Atopowe zapalenie skóry a łuszczyca

Prawidłowe rozpoznanie objawów AZS pozwala na wprowadzenie właściwej pielęgnacji i (jeśli zachodzi taka potrzeba) dopasowanego leczenia, które przyniosą skórze ulgę. Niestety, bardzo suchy i łuszczący się naskórek może stanowić objaw znacznej części dermatoz skóry. To sprawia, że AZS bywa mylone z inną, dość częstą dermatozą skóry, czyli łuszczycą, szczególnie, że objawy często zlokalizowane są w podobnych miejscach na skórze. AZS a łuszczyca – co pozwala je odróżnić?

W przypadku łuszczycy mamy do czynienia ze zbyt szybkim wzrostem komórek i znacznie krótszym czasem ich obumierania. To sprawia, że skóra nie zdąży się prawidłowo złuszczyć i prowadzi to do nawarstwiania się martwych komórek, które nakładając się na siebie tworzą “skorupę”. Zasadniczą różnicą pomiędzy AZS a łuszczycą są zmiany skórne, które w przypadku łuszczycy przyjmują formę charakterystycznych łusek.

Pielęgnacja skóry z AZS – dermokosmetyki La Roche-Posay

Czym oczyszczać skórę z atopowym zapaleniem skóry? W tej roli doskonale sprawdzi się Lipikar Syndet AP+, czyli ultradelikatny krem myjący do ciała, odpowiedni dla całej rodziny, od noworodków po dorosłych. Ma konsystencję kremową, która delikatnie oczyszcza bez wysuszania skóry. Sprawia, że skóra jest ukojona, nawilżona i chroniona każdego dnia. Znajdziesz w nim niacynamid i masło shea, czyli składniki o ogromnym znaczeniu dla skóry z atopią, a także wyjątkowy, opatentowany składnik aktywny Aqua Posae Filiformis, działający na czynniki odpowiedzialne za wyjątkowo suchą skórę. Lipikar Syndet AP+ nie tylko oczyszcza, ale także łagodzi podrażnienia i swędzenie, co jest kluczowe dla komfortu skóry atopowej.

Czym myć skórę głowy, jeśli dokuczają nam objawy AZS? Jako szampon na AZS i jednocześnie kosmetyk do oczyszczania całego ciała warto sięgnąć po Lipikar Cleansing Oil AP+. Jest wystarczająco delikatny dla najbardziej wrażliwych obszarów ciała. Pomaga skórze odzyskać komfort, przeciwdziała podrażnieniom i głęboko nawilża skórę. Jest odpowiedni dla niemowląt i dorosłych.

Jaki balsam lub krem na atopowe zapalenie skóry wybrać? Jeżeli szukasz produktu o lekkiej konsystencji, wybierz Lipikar Baume Light AP+M. Ten lekki balsam zapobiega swędzeniu, nawracającej suchości i przynosi natychmiastowe ukojenie. Posiada nietłustą i szybko wchłaniającą się konsystencję.

Innym balsamem na AZS o lekkiej konsystencji będzie Lipikar Lait Urea 10%, czyli nawilżające mleczko z 10% mocznikiem. Produkt widocznie poprawia wygląd suchej skóry, przyczyniając się do eliminacji łuszczących się i szorstkich miejsc.

Jeśli z kolei preferujesz bardziej odżywczą formułę, sięgnij po Lipikar Baume AP+M. Wystarczy zaaplikować go raz dziennie by zapobiec nawrotom suchości skóry.

Atopowe zapalenie skóry bardzo często pojawia się na skórze dłoni. Stąd w codziennej pielęgnacji nie powinno się zapominać o tym obszarze. Jako krem na atopowe zapalenie skóry do rąk i twarzy warto wybrać Lipikar Eczema Med. To wyrób medyczny, który szybko łagodzi objawy, takie jak stan zapalny, swędzenie, podrażnienie, zaczerwienienie.

Jako krem do rąk i atopowe zapalenie skóry sprawdzi się także Lipikar Xerand, odpowiedni dla bardzo suchych i podrażnionych dłoni. Odbudowuje barierę ochronną skóry, nawilża i chroni przed czynnikami, które wywołują podrażnienie.

Atopowe zapalenie skóry – najczęściej zadawane pytania

W przypadku atopowego zapalenia skóry pojawia się często wiele wątpliwości, dlatego rozwiewamy te, które pojawiają się najczęściej.

• Czy AZS jest zaraźliwe? – nie, AZS nie jest chorobą, którą można by zarazić się od innej osoby ani przez kontakt ze skórą czy drogą kropelkową.
• Czy z AZS się wyrasta? – AZS to dermatoza o charakterze przewlekłym i nawrotowym, stąd jej objawy mogą ponownie wystąpić w dorosłym życiu. Kluczem jest odpowiednia pielęgnacja i unikanie czynników, które mogą nasilić objawy.

Pielęgnacja skóry z AZS - tym warto pamiętać:

Jak już zostało wspomniane, profilaktyka i odpowiednia, świadoma pielęgnacja stanowią podstawę w walce z atopowym zapaleniem skóry. Poniżej znajduje się garść przydatnych wskazówek, które mogą okazać się pomocne w dbaniu o skórę atopową zarówno w przypadku dorosłych, jak i dzieci:

• W przypadku osób chorujących na AZS nie zaleca się długich kąpieli w ciepłej wodzie. Najbezpieczniejsze będą szybkie prysznice w wodzie o temperaturze nie przekraczającej 38°C;
• Rekomendowane jest także używanie miękkiego ręcznika, który nie podrażnia skóry. Należy się nim wycierać poprzez delikatne przykładanie do skóry, a nie pocieranie.
• Regularność to w przypadku atopowego zapalenia skóry podstawa – pamiętaj, aby nawilżać ją co najmniej dwa razy dziennie;
• Rób wszystko, by unikać przegrzewania się i nagłych zmian temperatury. Nie rezygnuj całkowicie z aktywności fizycznej, ale postaw na taką, która nie potęguje atopowych zmian pojawiających się na skórze – jednym słowem staraj się nadmiernie nie spocić. A jeśli jesteś miłośnikiem basenu, to pamiętaj, że kontakt z chlorowaną wodą powinien być najkrótszy jak to możliwe. Lepszym rozwiązaniem będą baseny z wodą ozonowaną;
• Zwróć uwagę na detergenty, których używasz do prania. Najlepiej zrezygnuj z płynów do prania wypełnionych po brzegi substancjami zapachowymi. Płucz pranie dwa lub trzy razy, by pozbyć się detergentów, które pozostały na tkaninach, a potem będzie miała kontakt z Twoją skórą. Wybieraj hipoalergiczne proszki i płyny do prania ubranek niemowląt – zazwyczaj są pozbawione substancji zapachowych. Zwracaj uwagę na skład produktu i to, czy polecane są one dla osób ze skłonnością do alergii.
• Czynnikiem potęgującym zmiany u osób chorych na AZS jest między innymi stres. Znajdź więc sposób na radzenie sobie w nerwowych sytuacjach i jeśli to możliwe, po prostu ich unikaj;
• Wybieraj ubrania, które nie są obcisłe i nie są wykonane z syntetycznych materiałów. Wszystko po to, by zapewnić skórze komfort i prawidłową cyrkulację powietrza. Postaw na bawełnę i pamiętaj, by nowo zakupione ubranie zawsze wyprać przed założeniem. Zdecydowanie unikaj odzieży wykonanej z wełny;
• Zaleca się także stosowanie pościeli antyalergicznej, a także zredukowanie  domowych firan i dywanów, w których zbierają się kurz i roztocza. Skóra atopowa to doceni!

Stosując się do powyższych rad, będąc cierpliwym i systematycznym, możesz mieć pewność, że Twoja skóra będzie w o wiele lepszej kondycji, a objawy AZS nie będą dawały o sobie znać.

Tekst został zweryfikowany przez dr n. farm. dr n. chem. inż. Martę Pawłowską.

Za deklaracje marketingowe odpowiada La Roche-Posay.

Dr n. farm. dr n. chem. inż. Marta Pawłowska, Safety Assessor